نویسنده: کاجسا هالبرگ آدو
طبق آمار سازمان عفو بینالملل در سه ماهه اول سال 2014، 1500 شهروند نیجریهای بر اثر حملات گروه افراطی «بوکوحرام» جان خود را از دست دادهاند. اکنون که در حال نوشتن این متن هستم، 200 دختر محصل در ایالت بورنو در شمال نیجریه از اواسط ماه آوریل از مدارس ربوده شدهاند که احتمالا کار همین گروه باشد. در کشوری که شهروندان به تنهایی تقریبا همه جنبههای زندگی خودشان اعم از برق، سلامت، مدرسه یا امنیت را سازماندهی میکنند ـ همه اینها در تضاد با ثروتی است که صنعت نفت این کشور برای عدهای معدود به ارمغان میآورد ـ چیزهای زیادی برای اعتراض وجود دارد. در پرجمعیتترین کشور آفریقا که اخیراً بزرگترین اقتصاد آن نیز شده، تنوع اعتراضات نیز وجود دارد. در حالی که گروه افراطی بوکوحرام به دلیل اقدامات وحشتناک و خشونتآمیزش، مورد توجه رسانههای سراسر جهان قرار گرفته است، جنبشهای خشونتپرهیز این کشور مانند «جنبش تغییر نیجریه» (Change Movement Nigeria) و جنبش «کافی است نیجریه» (Enough is Enough Nigeria) اغلب به دور از توجه رسانههای بینالمللی به فعالیت مشغول هستند.
جنبش تغییر نیجریه
جنبش تغییر نیجریه (CMNG) از زمان تاسیس، با مقاومت در برابر فعالیتهایش مواجه شده است. «دامیلا آدگوک» رهبر این جنبش به ما میگوید که این سازمان ثبت نشده، زیرا اسناد اولیه آن توسط دولت رد شده و یک نهاد دیگر این نام را ثبت کرده است. او افزود: «این موضوع ما را از برگزاری فعالیتهایمان باز نمیدارد، اما تماماً به کمکهای اعضا و حامیان وابسته هستیم. ما از کمکهای خارجی برای تأمین مالی جنبش اجتناب میکنیم زیرا معتقدیم برخی از کمککنندگان کاپیتالیست خارجی، بهویژه سازمانهای شرکتی، خود بخشی از موانع موجود بر سر راه توسعه آفریقا هستند.»
جنبش تغییر نیجریه خود را به عنوان یک سازمان مردمی که شعباتی در سراسر کشور دارد، توصیف میکند. اگرچه آدگوک به عنوان مدیر سازمان ارتباط برقرار میکند، اما تاکید میکند که سازمان از لحاظ ساختار طبقاتی، مسطح است و او هیچ برتری و قدرت خاصی ندارد. موزیسین مشهور سون کوتی (پسر فلا کوتی) عضو این انجمن است. کوتی در مصاحبه ای با مجله اینترنتی THE Quietus مستقر در انگلستان، نقش خود در این سازمان را این گونه شرح می دهد: «من به خودی خود نقشی ندارم. من یک عضو هستم، ما یک رهبر نداریم. ما همه رهبران گروه هستیم، چون معتقدیم که این یک سیستم جدید برای رهایی و روشنگری آفریقاست. ما از خارجیها کمک نمیخواهیم، و نمیخواهیم کسی به ما کمک مالی کند. مثلا اگر به کتاب نیاز داشته باشیم میتوانیم به کتابخانهها برویم. میتوانیم لباسهایمان را اهدا کنیم. این تنها راهی است که آفریقاییها میتوانند با هم متحد شوند و به چیزهایی دست یابند، بدون اینکه مجبور باشند، مثل گداها به غرب عجز و ناله کنند؛ مانند کاری که حاکمان ما میکنند. میخواهیم نشان دهیم که یک سازمان میتواند توسط آفریقاییها اداره شود، و با ایدئولوژی آفریقایی کار کند. ما خسته شدهايم، نمیتوانیم فقط حرف بزنیم، باید شروع به کار کنیم. این جنبش هم در این باره است، گروهی از جوانان آفریقایی از حرف زدن خسته شدهاند و میخواهند کاری انجام دهند، “بدون خشونت”، میفهمید؟»
آقای آدگوک با بیان اینکه تمرکز بر اعتراضات خشونتپرهیز امری کلیدی است، تاکید میکند: «ما به اعتراض غیرخشونتآمیز اعتقاد داریم و اگر از تاکتیکهای قلدرمابانه استفاده کنیم، نمیتوانیم ادعای مبارزه برای عدالت داشته باشیم. هیچ تاکتیک خشونتآمیزی هرگز در تاریخ مؤثر نبوده است زیرا خشونت همیشه منجر به خشونت خواهد شد. بنابراین، ما هر نوع جنگطلبی خشونتآمیز را محکوم میکنیم، زیرا بهترین راه برای تغییر یک سیستم، متقاعد کردن، گفتگو و اعتراض مداوم است.»
جنبش کافی است نیجریه
جنبش کافی است نیجریه (EiE) ائتلافی از سازمانهای جوان است که از سال 2010، در جهت حکومتداری مطلوب از طریق افزایش مشارکت سیاسی جوانان نیجریه تلاش میکنند. مدیر اجرایی جنبش، یمی آدامولکون، در مقاله ای برای روزنامه نیجریهای وانگارد مینویسد: «پروسه انتخابات بیشتر مربوط به چهار سال بین دو انتخابات است، تا خود “رویداد” انتخابات. برای مثال، طبق آمار بانک جهانی، تا سال 2015، حدود 20 میلیون رای دهنده جدید وجود خواهد داشت. این آمار بسیار بزرگی است! این رقم قابل توجهی است و همه آنها نیاز به آموزش و مشارکت دارند.»
جنبش «کافی است» نیجریه در سال 2010 چندین تظاهرات گسترده برگزار کرد که مورد توجه زیادی قرار گرفت و در رسانهها پوشش داده شد. در سال 2013 هم کمپین RSVP راهاندازی شد، که هدف آن تشویق به ثبت نام و آموزش رای دهندگان بود.
سازماندهی آنلاین
اگرچه هر دو سازمان به صورت آنلاین نیز فعالیت دارند، اما EiE بصورت شفاف اعلام میکند که استفاده از فناوری آنلاین استراتژی اصلی آنهاست. این سازمان در وبسایت خود مینویسد: «با توجه به منابع محدودمان (مالی، انسانی و زمانی) تصمیم گرفتهایم بر روی نیجریهایهایی که در سن رای دادن هستند، به ویژه 18 الی 35 سالههایی که به تکنولوژی دسترسی دارند، تمرکز داشته باشیم.»
در حال حاضر 6.41 میلیون نیجریهای در فیسبوک فعال هستند (از 31 اکتبر 2012) که این رقم حدود 43 برابر رقم اغراق آمیز مخاطبان موفقترین روزنامه نیجریه است، بنابراین استفاده از فناوری، دسترسی به اطلاعات را افزایش می دهد.
جنبش CMNG دیدگاه متفاوتی به فعالیت های اینترنتی دارد و میگوید: «ما هر دو رویکرد آنلاین و آفلاین را برای حمایت از حقوق مخاطبان ادغام میکنیم. ما کشف کردیم که برخی افراد هزاران دنبال کننده در توییتر دارند و برخی حتی میلیونها لایک در فیسبوک دارند، اما در دنیای واقعی، آنها حتی نمیتوانند پنجاه نفر را برای پیگیری یک موضوع گرد هم آوردند. ما مصمم هستیم از هر رسانهای که بتواند مردم را گرد هم بیاورد استفاده کنیم تا جامعه عادلانهای را که رویای ماست، مطالبه کنیم.»
یکی از پروژههای جنبش CMNG که بسیار مورد توجه قرار گرفته، ترجمه قانون اساسی نیجریه به زبانهای محلی است. ترجمه یوروبایی (Yoruba) قانون اساسی کامل شده و ترجمه به زبانهای دیگر در حال انجام است. جنبش CMNG در حال حاضر کمپین آنلاین #رویاهایدزدیدهشده را مدیریت میکند. هدف این کمپین نشان دادن پیامدهای فساد در نیجریه از طریق عکس گرفتن افراد از خودشان و انتشار آن در رسانههای اجتماعی از مکانهایی است که نیاز به بهبود دارد. این کمپین اعتراضی با برگزاری یک تظاهرات در تاریخ 1 می 2014 در شهر لاگوس به پایان خواهد رسید. در آگوست 2014 نیز یک کنفرانس آنلاین به نام آیکنفرانس (iConference) نیز توسط «جنبش تغییر نیجریه» برگزار خواهد شد.
در دعوتنامه آیکنفرانس چنین آمده است: «آیکنفرانس یک کنفرانس آنلاین است که هدف آن متحد کردن همه نیجریهایهای فعال در فضای مجازی است تا یک موضع مشترک برای ایجاد تغییرات اجتماعی و سیاسی مثبت در کشور اتخاذ کنند.»
این سازمانها در عین حال با یکدیگر همکاری میکنند و اطلاعاتشان را با هم به اشتراک میگذارند. سکوت اولیه درباره دختران گمشده، به راهاندازی کمپین آنلاین دختران ما را باز گردانید #BringBackOurGirls منجر شده است. در حالی که هشتگ در اینترنت در حال ترند شدن است، راهپیماییهای اعتراضی نیز به صورت آفلاین انجام شد. مقاومت در نیجریه در حال شتاب گرفتن است و در مدت زمان کوتاهی خواهیم دید که آیا اعتراضات خشونتپرهیز در سراسر جهان طنینانداز خواهد شد یا اینکه رسانههای بینالمللی دوباره بر تظاهراتهای خشونتآمیز تمرکز خواهند کرد.