چوخلاری‌نین فیکرینجه، ایسلام جمهورییتی یاراناندان بری اونا قارشی ان بؤیوک تهلوکه قادین، حیات و آزادلیق حرکتی اولوب. ایراندا قادین، حیات، آزادلیق حرکتی و اؤنجه‌کی اعتراض دالغالاری آراسیندا چوخلو فرقلر وار کی، بونلارین چوخو حرکاتین گوجلو طرفلری کیمی قئید ائتمک اولار. حؤکومت قوه‌لری‌نین باسقیسیندان قورتولماق اوچون زوراکیلیق‌سیز تاکتیکاسینا اوز توتماق “قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی‌نین ان گؤرکملی گوجو حساب اولونا بیلر کی، بو دا بیرمعنالی اولاراق داوام ائتمه‌سینده ان اؤنملی عامل ایدی. بو حرکاتلا باغلی باشقا اؤنملی عامل، هر آن اولدوغو کیمی، نه لیدرسیز، نه ده فردی لیدرلیک مودلینه تابع اولمایان رهبرلیک و تشکیلاتلانما فورمالاری ایدی. بو حرکاتین داها بیر گوجو کیمی حرکاتدا ایشتیراک ائدن طبقه‌‌‌لرین چئشیدلیلیگی و چوخلوغو دا قئید اولونا بیلر کی، بو دا سوندا احاطه‌‌‌لی و عومومی دایانیشما فورمالاشدیردی. کوچه‌ده قالماق و باسقی گوجلری ایله بیر باشا چاتیشما یئرینه فرقلی و یارادیجی تاکتیکالاردان ایستیفاده ائدیب میزاح، اعتراض صنعتی‌نین اورتایا چیخیشی، محکمه چکیشمه‌لری، عومومی دایانیشمانی جلب ائتمک و حرکتی صیفتلره دئییل، یاناشمالارا یؤنلتمک قادین، حیات، آزادلیق حرکتی‌نین گوجلو طرفلریدیر کی، آزادلیق حرکاتینی داوام ائتدیرن هر بیرینی داها اطرافلی آراشدیراجاغیق.
اؤلکه داخیلینده اؤرگوتلو سیاسی موخالیفتین اولمادیغی بیر شرایطده خاریجده‌کی موخالیفت حرکاتلارینا حدن آرتیق گوونمک قادین، حیات، آزادلیق حرکاتی‌نین اساس ضعیفلیگی کیمی قیمتلندیریله بیلر. حرکات زامانی گؤروندویو کیمی، بئله بیر بوشلوق “مهسا” آدلی بیرلیگین یارانماسینا و قیسا مدتدن سونرا داغیلماسینا سبب اولموش و حرکات طرفدارلاری آراسیندا عومومی اومیدسیزلیک دالغاسی و ال‌وئریشلی بهانه وئرمیشدیر. حؤکومتین حرکاتین سونو و اوغورسوزلوغو ایله باغلی تبلیغاتینا گؤره.
همچینین “قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی آتا ارکیل مدنيتده قادینلاری آلچالتماق و سؤیوش مقصدی ایله ایستیفاده ائدیلن جینسيتچی تحقیرلرین تکرارلانماسی‌نین قارشیسینی آلماق اوچون قاباقلاییجی مکانیزملر یارادا بیلمه‌دی.
سانال اورتامدا نیفرت کامپانییالاری ایله سرحدلرین بللی ائدیلمه‌مه‌سی و حؤکومت طرفدارلارینا قارشی زوراکیلیغی تشویق ائتمه‌سی ده حرکاتین چیچکلنمه دؤورونده ضعیف نؤقطه‌‌‌لریندن بیری ایدی. بو ضعیفلیکلر سوندا حؤکومتی کیچیک بیر قروپ اعتراضچیلارین حرکتلرینی بوتون حرکاتا عومومی‌لشدیرمه‌یه و بو بهانه ایله حرکاتین بوتون ایشتیراکچیلارینی اؤز زوراکی باسقیلارینا هدفینه چئویرمه‌یه ایمکان وئردی.
زوراکیلیق‌سیزلیق
“قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی‌نین ایلک بیر نئچه آییندا ایران حؤکومتی اعتراضچیلار آراسیندا زوراکیلیق آلووونو آلوولاندیرماق اوچون هر جور جهد گؤستردی، لاکین بونا نایل اولا بیلمه‌دی. حؤکومتلر هر زامان زوراکی حرکتلرین اعتراضچیلارا عاید ائدیلمه‌سیندن باسقیلاری گوجلندیرمک اوچون اساس کیمی ایستیفاده ائدیرلر. طبیعی کی، حؤکومتلرین خالق حرکاتلاریندا زوراکیلیغی قیزیشدیرماق اوچون بؤیوک وسایط آییرماسی تعجبلو دئییل، اونلارین گوونلیگینی قوروماق ادعاسینی اساسلاندیرماق اوچون زوراکیلیغا احتیاجی وار.
اعتراضچیلارین زوراکیلیغینی عکس ائتدیرن ویدئولارین حؤکومت مئدیاسی طرفیندن تکرار یاییملانماسی، کوردوستان پارتیالاری‌نین سلاحلی قوه‌لری‌نین اشنویه شهرینه داخیل اولماسینی عکس ائتدیرن گؤرونتولرین درجی، سونرادان بونون باشقا یئر و زامانلا علاقه‌‌‌لی اولدوغو و اینسانلارین قادین، حیات، آزادلیق حرکتی ایله تامامیله علاقه‌‌‌سی اولمادیغی اورتایا چیخدی و شاهچراغ زیارتگاهینا هوجوم کی سونرادان گوونلیک گوجلری‌نین بو باره‌ده اؤنجه‌دن بیلدیگی بللی اولان شیرازدا حؤکومتین زوراکیلیغا سؤوق ائتمک و یا زوراکیلیق حرکتلرینی اعتراضچیلارا عاید ائتمک جهدلری‌نین جمعی اوچ نومونه‌سی وار.
اؤتن گونلرده حرکاتین یاتیریلماسی زامانی اعتراضچیلار طرفیندن اؤلدورولن شخص روح‌الله عجمییان‌ین آتاسی بیر تلویزیون پروقرامیندا چیخیش ائده‌رک اوغلونون پرونده‌سی اوزره بوتون تقصیرلندیریلن شخصلرین اعدام اولونماسینی خواهش ائتدیگینی گؤردوک. بو، ایسلام جمهورییتی‌نین محکمه سیستمی‌نین ایندییه‌دک بو پرونده‌یه گؤره محمد حسینی و محمد مهدی کرمی‌نی اعدام ائتمه‌سینه و حبس ائدیلمیش باشقا اون دؤرد اعتراضچییا آغیر جزالار چیخارماسینا باخمایاراق او یئنه‌ده اعدام ایسته‌ییر.
روح‌الله عجمیان‌ین پرونده‌سی‌نین آراشدیریلماسی نومایشچیلرین زوراکیلیغا اوز توتماسی‌نین ایداره‌اولونماز نتیجه‌لرینی و یا حؤکومتین بو جور حرکتلری اونلارا عاید ائتمکده اوغور قازاندیغینی گؤستریر. لاکین “قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی‌نین موختلیف یوللارلا فعالیتینی داوام ائتدیردیگی بوتون دؤورلرده حؤکومته باغلی مامورلارا قارشی زوراکی حرکتلره دایر رسمی و یا قئیری-رسمی چاغیریش اولماییب. بو شعورلو شکیلده زوراکیلیقدان یایینما حرکاتین میثیلسیز داواملیلیغی‌نین اساس سببی حساب اولونور، چونکی بیر طرفدن حؤکومت حرکاتی بیر آندا یاتیرماق اوچون حؤکومتین الینی و حربی عملیاتلاری باغلادی، باشقا طرفدن داها اؤنجه حرمتین بیر پارچاسی اولمایان قروپلارین و اینسان قروپلاری‌نین وارلیغینا اورتام ساغلادی.
مرکز‌لشدیریلمه‌میش لیدرلیک
۱۳۵۷-جی ایل اینقیلابیندان سونرا اعتراض حرکاتلاری آراسیندا میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورددن عبارت مرکز‌لشدیریلمیش لیدرلیگه مالیک اولان تک حرکت یاشیل حرکاتدیر. بو حرکات فورمالاری موعاصیر دونیادا داها آز نظره چارپیر و مرکز‌لشدیریلمه‌میش لیدرلیگه مالیک حرکاتلار ایله عوض اولونور.
بو تیپ حرکاتلار حاکیميتله یوخاریدان دانیشیقلار ایمکانینی تعمین ائتسه ده، اونون موثبت جهتلریندن بیری حساب ائدیلسه ده، اؤزللیکله ده اتوریتر حاکیميتلر قارشیسیندا آسانلیقلا حرکاتین ضعیف طرفینه چئوریله بیلر. یاشیل حرکاتی مسئله‌‌سینده ایسه حرکات لیدرلری‌نین ائو دوستاقلیغی و اونلارلا اعتراضچیلار آراسیندا علاقه‌‌‌نین کسیلمه‌سی ایله حرکاتین تدریجاً یاتیشدیغی گؤرونوردو.
۱۳۹۶-جی ایلین دی آییندا و ۱۳۹۸-جی ایلین آبان آییندا باش وئرن عومومی اعتراضلار لیدرسیز اعتراضلار کیمی تصنیف ائدیلیر. تاریخی دلیللر و نظری آراشدیرمالار گؤستریر کی، بو اعتراضلار جدی شکیلده یاتیریلسا، اونلارین تاکتیکاسینی دییشمک مومکون اولمادیغی اوچون بو حرکتلر یاتیریلسین. ۱۳۹۸-جی ایلین آبانیندا باش وئرن اعتراض آکسییالاری بونا بارز نومونه‌دیر، چونکی بوتون اؤلکه‌ده میثلی گؤرونمه‌میش شکیلده یاییلماسینا باخمایاراق، اونلار بیر نئچه گونلوک قانلی باسقیدان سونرا نهایت کی، یاتیریبلار.
بو باخیمدان قادین، حیات، آزادلیق حرکاتی نه لیدرسیز حرکاتلار قروپونا، نه ده مرکزلشمیش و فردی لیدرلیگی اولان حرکاتلار قروپونا داخیل دئییل. حرکاتین باشلانغیجیندان قروپلار، تشکیلاتلار، درنکلر، سیاسی پارتییالار و بیرلیکلر حرکاتین حیصه‌‌‌لرینه رهبرلیک و تشکیلاتلانما نؤوبه‌‌سینه کئچدیلر و حرکات داوام ائتدیکجه حرکاتی تشکیل ائتمک اوچون بیر قروپ حرکتی کوردیناسیون ائتدی. بو، ایراندا اوندان اؤنجه‌کی عومومی حرکاتلار و اعتراضلارلا قادین، حیات، آزادلیق حرکاتی‌نین ان قاباریق فرقی ایدی کی، بو دا ایسلام جمهورییتی اوچون باسقی ایشینی چوخلو چتین‌لشدیردی.
ایراندا قادین حرکاتی‌نین بیر سیرا فعاللاری مهسا امینی‌نین سقزین آیچی قبیریستانلیغیندا دفن اولونماسیندان بیر گون سونرا کشاورز بولواریندا اعتراض آکسییاسی کئچیرمه‌یه چاغیریش ائدیب. بؤیوک بیر ایزدیحام بو چاغیریشی موثبت قارشیلادی و ۲۸ شهریورده آخشام تهرانین چئشیدلی یئرلرینده اعتراض آکسییاسینا باشلادیلار. بو، ایران اینقیلابیندان سونرا اعتراض حرکاتلاریندا یئنی رهبرلیک و تشکیلاتلانما فورماسی‌نین یارانماسی‌نین ایلک علامتی ایدی. عینی زاماندا، کوردوستانین سیاسی پارتییالاری گؤرونمه‌میش بیر آددیملا کوردوستاندا عومومی اعتصاب اوچون بیرگه چاغیریش ائتدیلر. بو، بعضی حاللاردا کوردوستانین بوتون آلتی اساس سیاسی پارتییاسی‌نین بیرگه فعالیتله باغلی راضیلیغا گلمه‌سینه سبب اولان بو پارتییالارین داها احاطه‌‌‌لی امکداشلیغی‌نین باشلانغیجی ایدی. بوندان سونرا ایران موعلیملر بیرلیگی کوردیناسیون شوراسی موعلیم و اؤیرنجیلرین و اؤلکه‌نین یوزدن چوخ بیلیم‌یوردونون کامپوسلاردا اعتراض آکسییاسی کئچیرمک اوچون عومومی اعتصاب کئچیرمه‌سی اوچون ائتکیلی چاغیریشلار ائدیب. حؤکومتین باسقیلاری گوجلندیکجه حرکات یئنی تشکیلاتلانما فورمالارینا باشلامیش، چئشیدلی شهرلرده محله کومیته‌لری‌نین چوخ‌سایلی و آیری-آیری چاغیریشلاری بونلاردان بیریدیر، بوندان سونرا باسقیلارین آرتماسی و کوچه اعتراضلاری‌نین یاتیشماسی سونراسی حؤکومتین اورتیم و صنایع مرکزلری اعتصاب اوچون حرکته کئچدی.
بو لیدرلیک فورماسی ۱۶ آذر گونو باشا چاتان اوچ گون ایچینده اعتراض و اعتصاب چاغیریشلاری زنجیری زامانی پیک حده چاتیب. بو اوچ گون ایچینده چوخلو میتینقلر کئچیریلدی و بیر چوخ موسیسه‌‌لر، ماغازالار و تیجارت مرکزلری باغلاندی و ایران حؤکومتینه ائله بیر ضربه ووردو کی، حرکاتی گئری ایته‌‌له‌مک و ایتیریلمیش نوفوذونو گئری قایتارماق اوچون محسن شکاری‌نین اعدام حؤکمونو ایجرا ائتدی.
شوخلوق[1]
“بیر ملتین ان قارانلیق ساعتلاریندا شوخلوق ان چوخ لازیمدیر.” اریکا چنوث “سیویل دیرنیشی، هر کسین بیلمه‌لی اولدوغو” کیتابیندا عراقلی یازیچی خالید کیشتانی‌نین سیویل دیرنیش حرکاتلاری اوچون میزاحین اوچ فایداسینی آشاغیداکی کیمی قئید ائدیر:
“دوشمنین بوتون اینسانلاری هر زامان ایداره ائده بیلمه‌یه‌جه‌یینی گؤسترمه‌یین یوللاریندان بیری زارافات ائدیب اونو اله سالماقدیر. بیرینجیسی، شوخلوق – اؤزللیکله هجو و چئلیشگی [۲] – بیرباشا رژیملرین تبلیغاتینی ضعیفلتمک و حقیقته دایر زارافات و شفافلیق یاراتماق مقصدی ایله اعتراض ائده بیلر؛ ایکینجیسی، شوخلوق و هجو دوشمن، قورخولو و یا تهلوکه‌‌‌لی وضعيته شنلیک، سئوینج و کارناوال اتمسفری گتیره بیلر. احوال-روحیه و دویغولارداکی بو ديیشیکلیک، اؤزللیکله ده رژیم موخالیفته قارشی گوج تطبیق ائتمه‌یه باشلادیغی، شن و شنلیک حادثه‌‌‌لری گونده‌لیک حیاتدان، اومیدسیزلیکدن و خیانتدن سیغینان اینسان کوتله‌لرینی اؤزونه جلب ائده بیلدیگی زامان داها چوخ اؤنم کسب ائدیر. اوچونجوسو، شوخلوق ایچریکلی حرکتلر تئز-تئز اینسانلارا اعتراض ائتمک اوچون یئنی یوللار تصوور ائتمه‌یه ایمکان وئریر. اصلینده، هجو او قدر تهدیددیر کی، میزاحچی شخص اوچون اؤلومجول اولا بیلر. شاکر بوری و کوزکو امپراتورو آدی ایله تانینان زینب موسوی ده سیاسی و سوسیال بؤحرانلارلا باغلی زارافاتیانا گؤره حبس ائدیلن و “تهلوکه‌‌‌سیزلیگه قارشی جینایت تؤرتمک”، “موقدسلری تحقیر ائتمک” کیمی آغیر تهلوکه‌‌‌سیزلیک اتهاملاری ایله اوزلشن میزاحچیلار آراسیندادیر.
آیریجا، اسلوبودان میلوشویچ حؤکومتی‌نین سوقوطوندا بؤیوک رول اوینامیش، سیویل دیرنیش حرکاتلاری ساحه‌‌‌سینده فعال و آراشدیرماجی، ۲۰۰۰-جی ایلده صربستان اؤیرنجی حرکاتی‌نین لیدرلریندن بیری سرجا پاپویچین سؤزلرینه گؤره، او، هجوین[۳] تکجه حرکاتدان و اعتراضچیلاردان قورخو حیسینی آرادان قالدیرمیر، هم ده ان گؤرکملی نومونه‌لر آراسیندا بؤحران یارادان فعالیت و یا (Dilemma Action) فعالیتی آدلانان حرکتلری گؤسترمک اولار.
بؤحران یارادان حرکتلر، قارشی طرفی اودوز-اودوز وضعيتینه سالان، باشقا سؤزله، یا کامپانییانین طلبلرینه جاواب وئردیگی، یا دا دسته‌یینی و اجتماعی گؤروشون ایتیرن ایستیقامتده حرکت ائتدیگی بیر دورومدا، زوراکیلیق اولمادان وطنداش حرکتلریدیر. بؤحران یارادان حرکتلرین ان اؤنملی اؤزللیکلریندن بیری اونلارین عومومیلیگی و یاییلماسیدیر، یعنی قارشی طرف اوچون اونون یاتیریلماسینی چتین‌لشدیرن و چوخلو حاللاردا قئیری-مومکون ائدن عینی بیله‌شندیر.
سرجا پاپویچین فیکرینجه، حرکتده‌کی هجو اونا گؤره اؤنملیدیر کی، دوشمنی آدامی آخماق گؤرونه‌جک دوروما سالیر. مثلا، سهند نورمحمدزاده‌یه زیبیل قوتوسونو یاندیردیغینا گؤره اعدام حؤکمو چیخاریلدیقدان سونرا اعتراضچیلار اوخوللاردا، بیلیم‌یوردلاریندا و شهرلرده یوزلرله زیبیل قوتولاری‌نین اوزرینه بئله یازیلار یازیبلار: “دیمه، اعدام ریسکی!” و بیر چوخ باشقا حاللاردا بو قوتولارین اوزرینه “لیدرلیک بیتی” ایفاده‌سینی حک ائدیبلر. بو آکسییا باسقیجی قوه‌لرین زیبیل قوتولارینی موحافیظه ائتمک کیمی “آخماق” وضعيته سالیب. باشقا بیر شی ایسه عمامه آتماق کامپانییاسی، زوراکیلیق سويه‌‌سی‌نین تطبیقی ایله باغلی چوخ‌سایلی تنقیدلره باخمایاراق، بیر چوخ حاللاردا عومومی حؤکومت طرفدارلارینی “چتین” دوروما سالیر، مثلا، بو اینسانلارین عمامه‌نی قوروماق اوچون چابالاری کیمی چوخلو نومونه‌لر وار کی بو، اعتراضچیلارین احوال-روحیه‌‌سینی شهرلر و سانال اورتامدا اوست دوزیده ساخلاماغا یاردیم ائدیب.
قاتیلیمجیلارین سایی و چئشیدلیلیگی
مهسا امینی‌نین دفن مراسیمینده ایشتیراک ائدنلردن بیری “او، بیزیم قیزلاریمیزدان بیری اولا بیلردی” دئیه قیشقیراندا بو، حرکات حاقیندا بیرمعنالی حقیقتی دانیشیردی. حقیقتاً ده ژینا آمینی ایله باش وئرنلر ایران قادینلاری آراسیندا عادی بیر تجروبه ایدی و بو، هر هانسی باشقا ایرانلی قادینین طالعیی اولا بیلردی؛ بو یاخینلاردا ۱۶ یاشلی اؤیرنجی آرمیتا گراوند مترودا حجابل قورویوجولار آدلانان شخصلرین ووردوغو ضربه‌‌‌دن سونرا کومایا دوشوب و بیر آیدان سونرا دونیاسینی ديیشیب.
عینی زاماندا، مهسا امینی حاقیندا جینسی و ائتنیک تضییقلرین بیر-بیرینه قاریشماسی ایرانداکی مظلوم قروپلارین رغبتینی قازانماغا ایمکان وئردی. عینی زاماندا شهر اورتا صینفی، و اؤتکیلشدیریلمیش صینیفلر و هر بیری‌نین اؤز موتیولری اولان ایشچی صینفی بو حرکاتا قوشولدو. اؤنجه‌کی میلی حرکاتلاردا، اعتراضلاردا هئچ واخت گؤرونمه‌ین حادثه. بو عامللر حرکاتین یوکسک اهالی کوتله‌سی و چئشیدلیلیگی الده ائتمه‌سینه سبب اولدو کی، بو دا چوخ‌سایلی تاریخی دلیللره و نظری آراشدیرمالارا اساسلانان سیویل دیرنیش حرکاتلاری‌نین یئکون اوغورونون ان اؤنملی عامللریندن بیریدیر. جئشیدلی بیلگیلره گؤره، قادین، حیات، آزادلیق حرکاتی‌نین تخمیناً بیر آیا یاخین داوام ائتمه‌سیندن سونرا خالق اعتراضلاری ایرانین بوتون ایالتلرینه یاییلیب.
کوتلوی پلورالیزم و چئشیدلیلیک بیر طرفدن داها گئنیش دایانیشمایا، باشقا طرفدن ایسه گئتدیکجه داها چوخ حؤکومت قوه‌لری‌نین سوقوطونا شرایط یاراتدی. حرکاتین طرفدارلاری‌نین دایره‌سی نه قدر گئنیش اولارسا، او، حؤکومت طرفدارلارینی اؤز مؤوقئلرینی یئنیدن دوشونمه‌یه ایناندیرماق اوچون بیر او قدر ایمکانلار یارادیر. بوندان علاوه، کوردوستاندا اونلارلا یئرلی حؤکومت قوه‌لری تأسفلندیکلرینی بیلدیریبلر و حرکاتین پیک گونلرینده کئچمیش حرکتلریندن اؤزلری‌نین ویدئولارینی درج ائده‌رک حرکاتا قوشولدوقلارینی آچیقلاییبلار. بونون باشقا سونوجو دا عادی واختلاردا سیاسی-اجتماعی مسئله‌‌لرده حاکیميتین خئیرینه اولماسا دا، بی‌طرف اولان چوخلو سایدا مشهورلارین دؤولت رادیو و تلویزیون پروقراملاریندان چکینمه‌سی اولدو. آیریجا، سککیز ایللیک ساواشدا شهید اولانلارین عائله‌‌‌لری‌نین حؤکومتدن براعت آلماسینی اعلان ائتمک اوچون کامپانییایا باشلاماسی، آیریجا ۱۴۰۱-جی ایل مهر آیینین ۱۶-سی گئجه ساعتلاریندا تهراندا اعتراض آکسییاسی کئچیرنلرین سیرالارینا ایغتیشاش قارشیتی پولیسلرین قوشولماسی ایسلام جمهورییتی تاریخینده ایلک دفعه باش وئرن بو حرکاتین ایشتیراکچیلاری‌نین چوخلوغو و چئشیدلیلیگی‌نین باشقا سونوجلاری ایدی. بو آرادا ایسلام جمهورییتی‌نین بیر چوخ کئچمیش سیمالاری، مثلا، دؤولت قزئتی کیهانین کئچمیش باش ادیتورو مهدی ناصری خالقین اعتراضلارینی دستکله‌یه‌رک حؤکومته قارشی دوردولار.
ایرانین مدنی توپلومو تهران بیلیم‌یوردلاری‌نین اؤیرنجیلری‌نین تشبوثو ایله مهسا امینی‌نین دفن مراسیمینده سسلندیریلن “قادین، حیات، آزادلیق” شوعارینی آلقیشلاییب. بو دستک داها سونرا “کوردوستاندان تهرانا جانیم ایرانا فدا” و “ایرانین گؤزو و ایشیغی کوردوستان”، “تورک، بلوج کورد، آزادلیق و برابرلیک” کیمی شوعارلارلا ازیلن آزلیقلاری باسدیرماق اوچون حؤکومتین ايریجالیقلی وطنداشلارین الی ایله بونو یاپماسینی اؤنله‌دی.
باشقا طرفدن، قادین، حیات، آزادلیق شوعاری، بوندان ایللر اؤنجه ژینا امینی‌نین دفن مراسیمینده، دونیانین هر یئرینده فمینیست و آنتی-فاشیست جریانلارین یوزلرله و مینلرله توپلانتیلاریندا اعتراض ائدن سقزلی قادینلار طرفیندن سسلندیریلدی کی قوزئی و دوغو سوریه قادین حرکاتینا دستک زامانی حیاتا کئچیریلمیشدی. اونا گؤره ده بو شوعارین اولوسلارآراسی میقیاسدا یاییلماسی اوچون آرتیق کیفایت قدر اساسلار وار ایدی.
چئشیدلی قروپلارین بیر-بیری‌نین موباریزه‌سینه دستک وئرمه‌سی حرکاتین دموکراتیک ماهیتینی و اونون گله‌جک پئرسپئکتیولرینی سیناماق اوچون اساس معیاردیر. سیویل دیرنیش حرکاتلاریندا فرقلی ایده و ماراقلارا مالیک سوسیال قروپلار، حتی ضديتلی حاللاردا اتوکراتیک حاکیميتله موباریزه‌نین عومومی مقصدی اوچون بیر-بیرینی دستکله‌ییر. اونا گؤره ده دئمک اولار کی، چئشیدلی سوسیال قروپلار آراسیندا دایانیشما سیویل دیرنیشن نایلیتلریندن بیریدیر کی، بو دا تدریجاً و موباریزه سورجینده عومومی مقصد و پئرسپئکتیولره اساسلانان فرقلی و یا ضديتلی اولانلارین قبول ائدیلمه‌سی ایله مومکوندور.
تاکتیکلرین چئشیدلیلیگی و بوللوغو
یئنی و چئشیدلی تاکتیکلردن ایستیفاده ائتمکده یارادیجیلیق نینکی حرکاتین یاتیریلماسی ایمکانینی آزالدیر، هم ده گئتدیکجه داها چوخ تانینمیش قروپلارین حرکاتدا ایشتیراکی اوچون یئر تعمین ائدیر. “قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی تئز-تئز اینسانلارین کوچه‌لرده مؤحتشم ایشتیراکی ایله خاطیرلانسا دا، حرکاتی آیلارلا پیک نؤقطه‌‌‌سینده ساخلایان کوچه اعتراضلاری دئییل، گیزلی و داها کیچیک کومیته‌لر طرفیندن حیاتا کئچیریلن چئشیدلی باشقا تاکتیکلر اولدو.
ایشچی و باشقا بیرلیکلرین اعتصاب ایستگی ایله باغلی حجاب چیخارماق، صینیف اوتاقلارینی ترک ائتمک، درسلیکلرین ایدئولوژی ایچریکلی صفحه‌‌‌لرینی جیرماق کیمی وطنداش اطاعتسیزلیگی، حؤکومت بینالاری‌نین دیوارلارینا اعتراض بنرلرینی قوراشدیریلماسی و شوعارلارین یازیلماسی و گرافیکلرین چکیلمه‌سی، گئجه‌لر ایوان و پنجره‌لردن شوعارلارین یازیلماسی ائولرین سؤکولمه‌سی کوچه و خیابانلارداکی لؤوحه‌‌‌لر، پانکارتلار و دؤولت هئیکللری کیمی دؤولت سمبللاری‌نین ديیشدیریلمه‌سی و یا محو ائدیلمه‌سی، قاسم سلیمانی و علی خامنه‌ای کیمی دؤولت هئیکللری‌نین اؤرتمه‌سی و یا محو ائدیلمه‌سی، کوچه‌لرده و مترو دوراقلاریندا هیژیئنیک پدلردن ایستیفاده ائتمکله کامئرالارین اؤرتولمه‌سی، عمامه‌نین آتیلماسی، رقص و ماهنی اوخوماق و باش اؤرتولری‌نین یاندیریلماسی، اینقیلابی مارشلارین اینجه‌صعنت اوخوللاریندا اوخونماسی، اعتراض چیخیشلارینی و توپلومسال اعتراضلاری و بیر چوخو هله ده داوام ائدن حرکاتی داوام ائتدیرمک اوچون اعتراضچیلارین بیر چوخ باشقا یارادیجیلیق تاکتیکلریندن سؤز ائدیله بیلر.
اعتراض صنعتی
اریکا چنووثه گؤره، اعتراض صنعتی بیر حرکاتین ادعالارینی، اونون مشروعیتی و دوشمنلری‌نین موخالیفتی سوسدورا بیلمه‌مه‌سینی گوجلو شکیلده گؤستره بیلر. مثلا، او دئییر کی، ماهنی اوخوماق، اعتراضچیلار، اطرافداکیلار و یا پولیسین هوجومونا معروض قالماقدان و یا داها سونرا حؤکومتین باسقیلارینا معروض قالماقدان قورخان اعتصاب ائدن ایشچیلر آراسیندا قورخونو آزالدا بیلر. اعتراض صنعتی‌نین اؤنمی هر شئیدن اوستوندور کی، بو اثرلر عومومی بیلیک آنباری یارادا، عکس و نورم پوزان روایتلری گوجلندیره، باشقا فعاللارین حرکتلرینی تاماملایا و اونلارا جسارت وئره بیلسین.
قادین، حیات، آزادلیق حرکاتیندا اعتراض صنعتی مهسا امینی‌نین دفن مراسیمی گونو بیر قروپ اینسانین کوردجه “منی تک قویما” ماهنیسینی اوخوماغا باشلاماسی ایله باشلاییب. ایران، عراق، تورکیه و سوریه‌ده‌کی بوتون کوردلر رفیق صابرین یازدیغی بو ماهنی ایله تانیشدیرلار و اونلار عادتاً حلبچه قتلیامینی آنماق اوچون کئچیریلن موختلیف مراسیملرده کوتلوی شکیلده اوخویورلار. اعتراض صنعتی‌نین باشقا بیر نومونه‌سی، اوغلو کیان پیرفلکین دفن مراسیمینده ماه‌منیر مولایی‌نین علی خامنه‌ای‌یه قارشی اتل، متل، توتوله شعری‌نین دییشدیریلمیش واریانتیدیر.
باشقا طرفدن، حرکاتین ایچیندن چیخان صنعتلر او حرکاتین دونیا توپلومو ایله ایله‌تیشیم قورماسیندا ان ائتکیلی واسطه‌‌‌دیر. قادین، حیات، آزادلیق حرکتی ایله باغلی باش وئرنلر شروین حاجی‌پورون “اوچون” ماهنیسی ایله باشلاییب. بو ماهنی تئزلیکله حرکاتین سمبولو کیمی تانیندی و دونیا میقیاسیندا بؤیوک صنعتکارلار طرفیندن دفعه‌‌لرله تکرارلاندی و گؤرونمه‌میش شکیلده ۲۰۲۲ “گرمی” اؤدولونو قازاندی. بو ساحه‌‌‌ده باشقا قاباقجیل صنعتچیلر آراسیندا ایرانلی اعتراضچی رپچی توماج صالحی و قادی، حیات، آزادلیق حرکاتینی دستکله‌ین ماهنیلار حاضرلادیقلاری و ایفا ائتدیکلرینه گؤره حبس اولونان و آغیر حبس جزاسی ایله اوزلشن مهدی یراحی ده وار.
اکباتان قیزلاری‌نین رقصی ایسلام جمهورییتینه آچیق اعتراضینی بیلدیرمک اوچون آنلاین کامپانییایا چئوریلن و بوتون دونیادا رغبت و دستک قازانان بو حرکاتین داها بیر اورونودور. پولیس طرفیندن ساخلانیلارکن خدانور لجه‌ای‌نین فیقورونون چوخلو ایفا ائدیلمه‌سی و اللری‌نین بایراق دیرگینه باغلانماسی دا ایرانین اوخول، بیلیم‌یوردو و کوچه‌لرینده و نوفوذلو اولوسلارآراسی سرگیلرده دفعه‌‌لرله نومایش ائتدیریلن بو حرکات زامانی اعتراض صنعتی‌نین نومونه‌لری ایدی.
قادین، حیات، آزادلیق حرکتی کوچه صنعتی و قراففیتی تاریخینده یئنی بیر صفحه آچدی. حرکات زامانی اعتراضچیلار بدیعی آلتلر واسطه‌‌‌سیله اؤزلرینی چئشیدلی یوللارلا ایفاده ائده‌رک، اله کئچیریلن شهر مکانلارینی گئری آلماغا، گؤرونتولر واسطه‌‌‌سیله توپلومون بیلگیسینی آرتیرماغا چالیشیبلار. “قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی زامانی اعتراض ائدن صنعتچیلر اجتماعی مکانلاری سیاسی مئساژلارین اؤتورولمه‌سی، سوسیال ديیشیکلیگین ساوونماسی و جنسیت برابرلیگی‌نین تشویقی اوچون پلاتفورمایا چئویردیلر. عینی زاماندا، حؤکومتی باسقی قوه‌لری‌نین بؤیوک بیر حیصه‌‌‌سینی چئشیدلی شهرلرین دیوارلاری‌نین و کوچه‌لری‌نین سطحیندن بو اثرلرین سیلینمه‌سینه و یا ديیشدیریلمه‌سینه حصر ائتمه‌یه مجبور ائتدیلر.
سند‌لشدیرمک
“قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی زامانی اعتراضچیلار اؤز اعتراض آکسییالارینی و باسقی قوه‌لری‌نین گؤرونمه‌میش شکیلده تپکیسینی عکس ائتدیرن فوتو و ویدئولار حاضرلاییب درج ائدیبلر. ایلک نؤوبه‌‌ده، سندلشمه حادثه‌‌‌لرین حاکیميتین تبلیغات آپاراتی طرفیندن تحریف ائدیلمه‌سی‌نین قارشیسینی آلیر. او، آیریجا حؤکمدارلارا و باسقی ایجراچیلارینا قارشی ادعا قالدیرماق اوچون اولوسلارآراسی و حتی یئرلی محکمه‌‌لرده ایستیناد ائدیله بیلن ثبوتلار تقدیم ائدیر. یعنی اعتراضلارلا باغلی حادثه‌‌‌لرین سند‌لشدیریلمه‌سی اؤلنلرین و یارالانانلارین محکمه ادعالارینا یول آچیر. بو، حادثه‌‌‌لری آزاد و مستقل مئدیادا ایشیقلاندیرماق ایمکانی‌نین اولمادیغی ایراندا اؤزل اؤنم الده ائدیر.
اعتراضلارین سند‌لشدیریلمه‌سی‌نین ان اؤنملی سونوجلاریندان بیری کیمی ایران ایسلام جمهورییتی‌نین بیرلشمیش ملتلرین قادین استاتوسو کمیسیونوندان چیخاریلماسینی قئید ائتمک اولار. بو، او معنادا اؤزللیکله اؤنملیدیر کی، بیرلشمیش ملتلر تشکیلاتیندا بو کمیسیونا عضو اولان اؤلکه‌لرین هئچ بیری اؤنجه بئله بیر جزا ایله اوزلشمه‌ییب.
“قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی زامانی باش وئرن حادثه‌‌‌لرین سند‌لشدیریلمه‌سی سورجی نیلوفر حامدی‌نین تهرانداکی کسری خسته‌خاناسیندا مهسا امینی‌نین والیدئینلری‌نین چکیب درج ائتدیردیگی فوتو ایله باشلادی. نیلوفر حامدی‌نین فوتوسوندا قیزلاری‌نین اؤلوم خبرینی ائشیدن امجد امینی مژگان افتخاری خسته‌خانانین سالونوندا بیر-بیرینی قوجاقلادیقلاری آنی عکس ائتدیریر.
۱۴۰۱-جی ایلین سونوندا ایرانین بیر سیرا مشهور خبر فوتوقرافچیلاری، او جومله‌‌‌دن رضا دقتی بو فوتونو ایلین فوتوسو سئچه‌رک بو باره‌ده یازیردی: اونون گوجلو فوتوسو ایراندا سون 44 ایلده قادینلارا قارشی ظولمه دقت چکدی و اونلارین ایران حودودلاریندان کناردا چوخلو عکس-صدا دوغوران عذابلارینا ایشیق سالدی”.
آیریجا ان آزی ایکی حالدا اعتراضچیلارین اؤز اللری ایله اؤلدورولمه‌سی گؤرونتولری قئیده آلینیب. غزاله چلابی آمول شهرینده عومومی اعتراضلاری چکرکن حؤکومت قوه‌لری طرفیندن گولـله‌لنه‌رک اؤلدورولوب. مازاندارانین متل قویوندا باسقی قوه‌لری‌نین چکیلیشی زامانی گولـله‌لنه‌رک اؤلدورولنلردن بیری ده شیرین علیزاده‌دیر.
بو گؤرونتولر پاتریسیو گوسمان یؤنتمنلیگی ایله چکیلمیش “شیلی دؤیوشو” (197۵) سندلی فیلمی‌نین صحنه‌‌‌لریندن بیرینی خاطیرلادیر کی، سندلی فیلمی چکمه‌یه چالیشان لئونارد هندریکسن ژنرال پینوشه امرینده اولان حربی قوه‌لرین مؤوجودلوغونو کوچه‌لرده چکرکن بو قوه‌لردن بیری طرفیندن وورولاراق و کامئراسی ایله بیرگه یئره دوشدو.